Wyrok z 21 września 2023 r. – korzystny dla Frankowiczów
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał dziś – 21 września 2023 r. kolejny wyrok w sprawie skierowanej do niego przez sąd polski. Na uzasadnienie wyroku TSUE należy jeszcze poczekać, jednak już po przekazaniu ustnych motywów zdaje się być kolejnym orzeczeniem korzystnym dla Frankowiczów.
TSUE w wyroku w sprawie o sygn. akt C- 139/22 udzielił odpowiedzi na pytania prejudycjalne zadane przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w dniu 25 lutego 2022 r. W sprawie tej jeden z powodów był pracownikiem banku, u którego zaciągnął kredyt frankowy. Stąd sąd powziął wątpliwości związane ze stanem wiedzy i świadomości konsumenta co do niedozwolonego charakteru postanowień umowy oraz ich konsekwencji
Pytania zadane przez sąd polski dotyczyły następujących kwestii:
1. Czy w razie podniesienia przez kredytobiorcę w pozwie, że umowa kredytu frankowego zawiera w sobie klauzule niedozwolone wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych (rejestr taki prowadzi UKOKiK https://www.rejestr.uokik.gov.pl/) – sąd rozpoznający sprawę zwolniony jest z samodzielnego badania takiego niedozwolonego charakteru postanowienia i jest to wystarczające do uznania, że postanowienie ma charakter abuzywny?
Więcej na temat mapy klauzul niedozwolonych:
https://rf.gov.pl/wp-content/uploads/2021/06/Mapa-Klauzul-aktualizacja-na-07.06.2021.pdf
2. Czy dopuszczalne jest przyjęcie przez sąd krajowy, że nieuczciwy warunek umowny traci swój nieuczciwy charakter, jeżeli konsument może zdecydować, że będzie wykonywał swoje obowiązki wynikające z umowy w oparciu o inny warunek umowny, który jest uczciwy?
3. Czy banki mają obowiązek informowania o istotnych cechach umowy i ryzykach związanych z umową każdego konsumenta, nawet jeżeli określony konsument posiada odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie? Chodzi tu zwłaszcza o wiedzę z zakresu finansów i bankowości.
4. Czy dopuszczalne jest uznanie, że w razie zawarcia tej samej umowy przez kilku konsumentów z jednym przedsiębiorcą możliwe jest uznanie, że te same warunki umowne są wobec pierwszego konsumenta nieuczciwe, a wobec drugiego uczciwe, a jeżeli tak, to czy konsekwencją tego może być, że umowa okaże się wobec pierwszego konsumenta nieważna, zaś wobec drugiego konsumenta umowa będzie ważna i tym samym będą go obciążać wszystkie obowiązki wynikające z niej?
Odpowiedzi TSUE – wyrok z 21 września 2023 r. C-139/22
- TSUE przyjął, że uznał, że sąd może uznać warunek umowny za nieuczciwy, skoro został on przez właściwe organy krajowe wpisane do krajowego rejestru klauzul niedozwolonych. Chodzi o warunki umowne, które nie były indywidualnie negocjowane, wynikające z wzorca umów, z którego korzystał określony bank.
- TSUE uznał, że nie jest dopuszczalne przyjęcie, że postanowienie określające warunki wykonania zobowiązań przez konsumenta traci swój nieuczciwy charakteru z powodu innego postanowienia tej umowy, które przewiduje możliwość wykonania przez tego konsumenta tych zobowiązań na innych warunkach.
- TSUE odpowiedział, że przedsiębiorca ma obowiązek poinformowania zainteresowanego konsumenta o istotnych cechach zawartej z nim umowy oraz o ryzyku związanym z tą umową, i to nawet wówczas, gdy ów konsument jest jego pracownikiem i ma odpowiednią wiedzę.
- Wskutek uznania przez TSUE, że wiedza konsumenta nie ma wpływu na ocenę abuzywności zastosowanych postanowień umownych, przyjąć należy, że niedopuszczalne jest przyjęcie, że wobec jednego konsumenta postanowienie jest ważne, gdyż miał wyższy poziom wiedzy i świadomości niż inny konsument, wobec którego postanowienie miałoby zostać uznane za nieważne.
Konsekwencje wyroku C-139/22 dla banków i dla Frankowiczów
Bez wątpienia treść wyroku jest dla Frankowiczów korzystna. Przyjęcie, że sąd krajowy nie musi już samodzielnie badać abuzywności postanowień wpisanych do rejestru klauzul niedozwolonych wprowadza pewien automatyzm do procesów frankowych. Na pewno sprzyjać to będzie przyspieszeniu procedowania przez sądy. Korzystne jest przyjęcie również, że stan wiedzy, wykształcenie i doświadczenie życiowe konsumenta nie ma znaczenia dla obowiązku informowania banku – jako przedsiębiorcy – o wszelkich zapisach i ryzyku związanym z zawieraną umową o kredyt frankowy.
autor:
radca prawny dr Małgorzata Szymańska-Pałamarz
